Hardnekkige pijnklachten blijken niet eenvoudig te verhelpen. Wetenschappelijk onderzoek legt uit dat ontspanning en stressvermindering het ontregelde somatische pijnsysteem kunnen kalmeren en dat lichaamsbeweging goed kan zijn voor zowel het immuunsysteem als het pijnsysteem. Critical alignment yoga kan een bijdrage leveren aan ontspanning, stressvermindering en lichaamsbeweging van je lichaam.
Hieronder een samenvatting van de laatste wetenschappelijke inzichten.
Chronische pijn, zeggen alle pijnexperts (NRC 17 juni 2023) (illustratie door Jasmijn van der Weide), is een bio-psycho-sociaal probleem. Er spelen lichamelijke ontregelingen mee, maar ook opvattingen en emoties over pijn, en de sociale omgeving. Je hebt meer last van pijn als je bang bent dat er iets onherstelbaar kapot is dan wanneer je die angst niet hebt. Mensen hebben ook meer last van pijn als ze weinig steun in hun omgeving ervaren, onrecht ervaren, stemmingsproblemen hebben, zoals sterke angst of depressie. Behandeling van chronische pijn richt zich daarom op al deze terreinen: lichaam, omgeving, gedachten en emoties.
Pijnervaring komt in het brein tot stand en is ook afhankelijk van de goede werking van het zenuwstelsel Het NRC-artikel geeft als voorbeeld dat het gebied rond een wond ter bescherming tijdelijk gevoeliger zal worden voor temperatuur en pijn. Zenuwbanen vanuit het ruggenmerg zorgen er dan voor dat deze gevoeligheid tegelijk gedempt wordt, met stoffen als endorfine, serotonine en noradrenaline. Als deze tijdelijke demping niet meer goed werkt, leidt dat tot chronische pijn.
Waarom mensen last van chronische pijn kunnen krijgen is niet bekend en medicijnen die dat genezen zijn er meestal niet. Pijnpoli’s bieden daarom individueel maatwerk aan vanuit verschillende disciplines. Zo kreeg een chronisch pijnpatient tijdens een intensieve behandeling allerlei therapieën aangeboden. Het hielp haar om een hobby te vinden die paste bij de korte tijd dat ze kan zitten. Ook leerde ze aan de ene kant haar lichaam beter aanvoelen en grenzen bepalen, en aan de andere kant juist het ‘alarmsignaal’ negeren en afleiding zoeken.
Chronische pijnpatienten voelen vaak weerstand om met een psycholoog te gaan praten over emoties. Hun indruk is dat stress en zorgen niets met hun klachten te maken hebben. Dat er wel een verband is, heeft een lichamelijk oorzaak. Mensen hebben twee zenuwstelsels, die op elkaar inwerken. Het somatische zenuwstelsel laat je bewuste waarnemingen doen, via je zintuigen en voor je bewegingen, onder andere de snee in een vinger. Het autonome zenuwstelsel is er voor onwillekeurige en onbewuste processen, zoals spijsvertering, ademhaling, hartslag, bloedstroming. Het kan activerend werken, voor een vecht- of vluchtreactie, of remmend (parasympatisch), voor rust en herstel.
Het somatische en het autonome zenuwstelsel beïnvloeden elkaar, aldus Monique Steegers, anesthesioloog en hoogleeraar pijngeneeskunde in het Amsterdam UMC. “Stress verhoogt de activiteit van het autonome aanjagende deel, en verlaagt de draagkracht voor pijn. Het verhoogt de pijnbeleving in het somatische zenuwstelsel. Dat zien we dagelijks in de praktijk. Daarom helpt ontspanning en stressvermindering óók het ontregelde somatische pijnsysteem weer kalmeren.”
Nieuw is het inzicht dat ook het immuunsysteem een rol speelt bij pijn. Immuunsystemen zetten ontstekingen aan en uit en blijken een soortgelijke rol bij pijn te vervullen, aldus neuro-immunoloog Niels Eijkelkamp van UMC Utrecht. In het ruggenmerg blijken macrofagen actief zijn bij het uitzetten van acute ontstekingspijn, maar bij chronische pijn juist die pijn onderhouden. Bij chronische pijn is dus niet alleen het zenuwstelsel ontregeld, maar ook het immuunsysteem.
De rol van het immuunsysteem kan ook verklaren waarom lichaamsbeweging belangrijk is bij het omgaan met chronische pijn. Uit onderzoek met proefdieren blijkt dat regelmatig bewegen meer pijndempende macrofagen oplevert. Daarnaast blijkt regelmatige beweging stoffen aan te laten maken die zenuwen helpen herstellen.